Wśród odnalezionych przez Instytut Pamięci Narodowej są przede wszystkim żołnierze antykomunistycznego powstania służący w oddziałach Armii Krajowej, Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość czy Narodowego Zjednoczenia Wojskowego.
Prezydent Andrzej Duda mówił, że to już czwarta uroczystość identyfikacyjna w ciągu ostatnich trzech lat. Jak podkreślał, komuniści próbowali bezskutecznie zabić pamięć o swych ofiarach po to, by - jak dodał - Polska nigdy nie była Polską. Jak przekonywał prezydent, Żołnierze Niezłomni pozostawili współczesnym pokoleniom ważny testament.
- Polegli za wolną Polskę. Za Polskę suwerenną, niezależną, niepodległą, za Polskę, która będzie rozwijana jako Polska silna, jako sprawnie działające państwo, jako państwo, które broni swoich obywateli, które dba o ich interesy, które jest dumne, rozwija się, jest mądrze rządzone i uczy młodzież postaw patriotycznych takich, by zawsze się mogło obronić. Za taką Polskę zginęli (...) Nie godzili się z pseudo-Polską pod czerwonymi sztandarami - mówił Andrzej Duda o odnalezionych przez IPN.
"Zadanie musi być kontynuowane"
Prezydent podkreślał, że zadanie poszukiwania szczątków ofiar totalitaryzmów musi być kontynuowane, choć może być tak, że nie wszyscy zostaną odnalezieni. - My dziś możemy przyjąć symbolicznie, że już tak wielkie dzieło zostało wykonane, że Polska jest wolna - zaznaczał Andrzej Duda. Przypomniał też niedawny pochówek admirała Józefa Unruga, który po 45 latach od śmierci na emigracji doczekał się państwowego pogrzebu na Cmentarzu Marynarki Wojennej w Gdyni-Oksywiu. - Zrealizowaliśmy dopiero część zadania. Ta druga wielka część to jest ich testament - codziennej pracy dla wolnej, suwerennej, niepodległej Polski - dodał prezydent.
Prezes IPN doktor Jarosław Szarek zaznaczał, że choć zidentyfikowani żołnierze służyli w różnych oddziałach i mieli różne biografie, to w chwili próby podjęli jednoznaczną decyzję. - Być może tak długo trwał ich powrót, bo nie wszyscy chcieli tej jasnej oceny, tego rozróżnienia między służbą Polsce a zdradą. A oni wszyscy stali w swym życiu przed wyborem - czy wybrać Polskę, czy obojętność. I wybrali Polskę - powiedział prezes IPN.
Wśród zidentyfikowanych ofiar komunistycznego terroru znalazł się Zdzisław Broński "Uskok", kapitan Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość na Lubelszczyźnie, blisko współpracujący z majorem Hieronimem Dekutowskim "Zaporą", którego szczątki odnaleziono kilka lat temu na "Łączce". Natomiast fragment szczątków "Uskoka" ekipa IPN odnalazła w czerwcu tego roku w miejscu dawnego bunkra w Nowogrodzie w województwie lubelskim.
Wdzięczność rodzin pomordowanych
Za przywrócenie pamięci i identyfikację bliskich dziękowały rodziny pomordowanych. Maria Leśnikowska-Pietrasik, córka porucznika AK Tadeusza Leśnikowskiego, podkreślała, że nie wierzyła, że na powązkowskiej Łączce uda się odnaleźć jej ojca. - Moja mama wierzyła, że może odnajdą się szczątki ojca. Ale najbardziej wierzył w to profesor Krzysztof Szwagrzyk i zawsze mi mówił - ja Pani tatę odnajdę. Nie chciało mi się wierzyć, jak dostałam telefon, że te szczątki są. Szkoda, że moja mama tego nie dożyła - powiedziała Maria Leśnikowska-Pietrasik.
Pozostali dziś zidentyfikowani to: Ludwik Augustyniak, Wiesław Budzik, Stanisław Dolewski, Adam Domalik, Józef Domański, Florian Dutkiewcz, Tadeusz Gajda, Stefan Górski, Władysław Guzdek, Jan Kwiczala, Stanisław Ludzia, Stanisław Marciniak, Adam Mirecki, Tadeusz Ośko vel Wojciech Kossowski, Jan Przybyłowski, Szczepan Ścibior, Antoni Wąsowicz i Tadeusz Zajączkowski. Wszyscy zginęli z rąk komunistycznej bezpieki jako żołnierze Armii Krajowej, Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, Narodowych Sił Zbrojnych, Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość a także - jak Stanisław Dolewski - jako działacz pomagający podziemiu.
Tożsamość odzyskał dziś również Wincenty Niemkowicz, skrytobójczo zamordowany przez Niemców w 1943 roku w okolicach Rzędzian na Podlasiu.
W sumie dzięki poszukiwaniom IPN i pracom uczelni medycznych zidentyfikowano już ponad 120 ofiar totalitaryzmów. Tylko w tym roku Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN prowadziło prace archeologiczne w kilkudziesięciu miejscach w Polsce i za granicą. Od początku października rozpoczęto kolejny etap poszukiwań na terenie byłego więzienia przy ul. Rakowieckiej w Warszawie.
IAR/dad