"Złamał szyfr niemieckiej Enigmy", taki dwujęzyczny napis znajduje się na odsłoniętej właśnie w Chichester tablicy pamiątkowej poświęconej Henrykowi Zygalskiemu, słynnemu polskiemu kryptologowi. Człowiek, który wraz z Marianem Rejewskim i Jerzym Różyckim, przyczynił się do skrócenia II Wojny Światowej, mieszkał po wojnie właśnie w miasteczku na południu Anglii.
Henryk Zygalski nie mówił po wojnie sąsiadom o swej roli. - Jego niechęć do opowiadania o tym wszystkim wynikała częściowo z faktu, że gdy jeszcze mógł mówić, był to sekret - wyjaśniał Jeremy Russell, siostrzeniec kryptologa i pomysłodawca odsłonięcia tablicy. Dopiero w parę lat po pierwszym udarze, gdy juz nie mógł jasno sie komunikowac, zaczęły sie pojawiać artykuły prasowe. - To smutne, że to właśnie wtedy, gdy z wolna uświadamiałem sobie, czego dokonał, nie mógł mi już o tym opowiedzieć - podkreślał w rozmowie z Polskim Radiem Jeremy Russell.
Dla niego wspomnienia Henryka Zygalskiego to przede wszystkim wspomnienia rodzinnych wypraw rowerowych, czy wspólnie przeżywanych koncertów muzyki klasycznej. - Nie było jakiegoś jednego, szczególnego dnia. To dlatego, że właściwie wszystkie były cudowne - stwierdził siostrzeniec matematyka.
Żal, że mieszkańcy nie zdawali sobie sprawy, koło jakiego człowieka żyją wyraził też burmistrz miasta Martyn Bell, który zwrócił też uwagę, że więzów łączących Chichester z Polską jest więcej. - Podczas II Wojny Światowej tu byli polscy piloci. Nieopodal znajduje się stary cmentarz miejski, gdzie pochowano polskich pilotów. A i dziś jest tu wielu Polaków, którzy przybyli tu po rozszerzeniu Unii - wyliczał rozmówca Polskiego Radia.
"Syn narodu polskiego, poddany brytyjski, matematyk, kryptolog, złamał szyfr niemieckiej Enigmy w 1933 r" - głosi tablica po polsku i angielsku umieszczona w Ogrodzie Pamięci przy krematorium w Chichester. Poniżej znajduje się cytat z deklaracji Senatu RP z 2012: "wybitny bohater II Wojny Światowej".
W ceremonii odsłonięcia tablicy brali udział członkowie rodziny Henryka Zygalskiego, między innymi Georginia Donaldson oraz Anna Zygalska-Canon oraz ambasador RP w Londynie Arkady Rzegocki.
Henryk Zygalski, Marian Rejewski i Jerzy Różycki rozszyfrowali w latach trzydziestych kody niemieckiej Enigmy. Wywiad francuski uważał to wówczas za niemożliwe. Potem matematycy podzielili się swoimi odkryciami z Brytyjczykami.Dzięki środkom finansowym z Londynu stworzono placówkę badawczą w Bletchley Park. Opierając się na dokonaniach Polaków brytyjscy kryptolodzy pod przywództwem Alana Turinga rozszyfrowali wiadomości następnych modeli Enigmy.
IAR/ho