Gabriel Narutowicz - pierwszy prezydent odrodzonej Polski

Gabriel Narutowicz urodził się 17 marca 1865 r. w Telszach (na terenie dzisiejszej Litwy). Pochodził ze szlacheckiej rodziny herbu własnego. Ojciec osierocił małego Gabriela w rok po jego narodzinach. Narutowicza wychowywała matka.

Rozpoczął studia na Wydziale Matematyczno-Fizycznym Uniwersytetu w Petersburgu. Studia te przerwał ze względu na pogarszający się stan zdrowia. W latach 1887-1891 studiował w Zurychu. W 1907 roku został profesorem na tamtejszej Politechnice.

W czasie I wojny światowej brał udział w pracach Szwajcarskiego Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. We wrześniu 1919 r. na zaproszenie polskiego rządu przybył do kraju, gdzie aktywnie zaangażował się w odbudowę niepodległego państwa polskiego.

W latach 1920-1922 był ministrem robót publicznych w rządach Władysława Grabskiego, Wincentego Witosa oraz dwóch gabinetach Antoniego Ponikowskiego.

Wysunięcie w grudniu 1922 r. jego kandydatury na prezydenta było dla niego dużym zaskoczeniem. Kandydowanie odradzał mu sam Józef Piłsudski. Początkowo zamierzał odmówić, jednak ostatecznie przyjął propozycję złożoną mu przez działaczy PSL "Wyzwolenie".

W pierwszych dniach po zaprzysiężeniu Narutowicz spotkał się z przedstawicielami chadecji i kardynałem Aleksandrem Kakowskim. Liczył się z niemożliwością powołania w Sejmie rządu większościowego, dlatego podjął próbę stworzenia rządu pozaparlamentarnego. Ukłonem w stronę prawicy było też zaproponowanie teki ministra spraw zagranicznych wyborczemu kontrkandydatowi, Maurycemu Zamoyskiemu. Nie miał jednak szansy na realizację swych planów - kilka dni po objęciu urzędu, 16 grudnia 1922 roku, podczas wernisażu wystawy w warszawskiej Zachęcie, Gabriel Narutowicz zginął zastrzelony przez fanatyka. Gabriel Narutowicz pochowany został w warszawskiej Bazylice Archikatedralnej Św. Jana Chrzciciela.

W audycji poświęconej postaci Gabriela Narutowicza wzięli udział znakomici historycy: prof. Grzegorz Nowik z Polskiej Akademii Nauk, wicedyrektor Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku oraz prof. Wojciech Włodarkiewicz z Wojskowej Akademii Technicznej, sekretarz Stowarzyszenia Historyków Wojskowości.

Audycja jest współfinansowana przez Fundację "Pomoc Polakom na Wschodzie" w ramach sprawowania opieki Senatu Rzeczypospolitej Polskiej nad Polonią i Polakami za Granicą.

Teksty czyta Krzysztof Dumała.

Realizacja i oprawa muzyczna Magdalena Górecka-Balcer.

Do wysłuchania audycji zapraszają Katarzyna Semaan i Przemysław Pawełek.