Вугорская музыка, гутаркі пра польска-вугорскія адносіны, інтэрвію з прадстаўнікамі вугорскай культуры, палітыкі, навукі, а таксама паведамленьні з Будапэшту – так Польскае Радыё адзначае Нацыянальнае сьвята Вугоршчыны. У гэты дзень перадачы амаль усіх праграмаў радыёстанцыі прысьвечаныя культуры і гісторыі дадзенай краіны.
15 сакавіка – самае важнае нацыянальнае сьвята вугорцаў – сёлета гэта ўжо 171 гадавіна вугорскага паўстаньня. З гэтае нагоды ў Будапэшт адправіўся прэм’ер-міністар Польшчы Матэвуш Маравецкі. У сваім выступленьні ў сталіцы Вугоршчыны ён заявіў, што палякі і вугорцы разам змагаліся за свабоду, а сёньня хочуць працаваць у карысьць лепшага заўтра сваіх краін. Ён таксама казаў аб тым, што два братнія народы не пагаджаліся з насаджваньнем ім чужой волі. Нагадаў постаць Шандора Баўэра, які зьдзейсьніў самаспаленьне ў пратэсьце супраць увядзеньня войскаў у Чэхаславаччыну.
М. Маравецкі: У нас у Польшчы таксама ёсьць такі чалавек – Рышард Сівец, а ў Чэхіі – Ян Палах. Гэтыя тры асобы ў пратэсьце супраць увядзеньня войскаў Варшаўскага дагавору зьдзейсьнілі самаспаленьне. Яны яднаюць нашы народы да сёньняшняга дня – Ян Палах, Рышард Сівец, Баўэр Шандор. Гэта нашы героі.
Ва ўрачыстым сьвяткаваньні гадавіны рэвалюцыі ў Вугоршчыны прымалі ўдзел прэм’ер-міністар краіны Віктар Орбан, старшыня рады міністраў Польшчы Матэвуш Маравецкі, а таксама некалькі сотняў палякаў, якія адмыслова адправіліся ў Будапэшт з гэтае нагоды.
Паміж польскім ды вугорскім народамі існуе незвычайная сувязь. Гэта ня проста добрыя адносіны, а сапраўднае сяброўства. І ў адной, і ў другой мове існуе прымаўка, сутнасьць якой у тым, што паляк і вугорац – два браты – яны разам і з чаркай, і з шабляй у руцэ (у свабодным перакладзе). Цікава, адкуль узялося гэтае сяброўства? Нельга яго крыніцы шукаць у падобных мовах – вугорская мова мае зусім іншае паходжаньне, чым польская. У чым тут справа? Пра гэта мы запыталі намесьніка дырэктара Інстытуту польска-вугорскага супрацоўніцтва Кшыштафа Шчэрбу.
К. Шчэрба: Ёсьць два народы, якія сябруюць ужо больш за тысячу гадоў. Цікава, што вугорцы прыйшлі сюды з іншай частцы сьвету, іх мова зусім не падобная да нашай мовы, прывычкі таксама былі іншыя, не эўрапейскія. Нашы добрыя адносіны пачаліся дзесьці ў сярэдзіне 10-га стагодзьдзя. Хрысьціянства прыйшло на нашы землі прыкладна ў адзін і той жа час. Так сталася, што былі блізкія кроўныя сувязі ў каралеўскіх радах. Часта здаралася, што ў польскім або вугорскім каралеўскім родзе былі прадстаўнікі другога народу. Важна таксама тое, што на працягу гісторыі было ледзьве некалькі польска-вугорскіх канфліктаў, якія былі хутчэй малаістотнымі. Цікава, што ў нас зусім розныя мовы, а паміж сябрамі павінна ж быць нейкае слоўнае паразуменьне. Як мы можам знайсьці адзіную мову? Былі праведзеныя дасьледаваньні, якія паказалі, што ў двух народаў вельмі падобны падыход да жыцьця, мэнтальнасьць нашых братніх народаў падобная.
Добрыя адносіны паміж народамі пераносяцца на выдатныя кантакты таксама ў палітыцы. Ёсьць шмат сумесных польска-вугорскіх ініцыятыў, варта нагадаць хаця б Вышаградзкую групу, таксама палітыкі дзьвюх дзяржаў часта сустракаюцца. Напрыклад, прэм’ер-міністар Матэвуш Маравецкі зь першым замежным візытам пасьля прызначэньня на пасаду адправіўся менавіта ў Будапэшт. І такіх прыкладаў можна прывесьці шмат.
К. Шчэрба: Кожны з нас стараецца назіраць за сваімі суседзямі, калі мы бачым, што ў суседа ўкараняюцца вельмі добрыя ідэі, мы стараемся перанесьці гэтыя ідэі таксама ў нашае жыцьцё. Падобная сытуацыя на ўзроўні дзяржаў. Калі жыхары нейкай дзяржавы ўводзяць у сябе на радзіме вельмі добрыя вырашэньні, варта браць з іх прыклад. Трэба сказаць, што ў Вугоршчыне здаўна ўводзяць розныя сацыяльныя праграмы, накіраваныя між іншым на паляпшэньне дэмаграфіі. Польскія ўлады аналізуюць падобныя вырашэньні ў розных краінах, але якраз вугорская «сацыялка» найбольш падабаецца. Адсюль між іншым праграма дапамогі сем’ям зь дзецьмі «500+». Дарэчы, вугорцы абмяркоўваюць цяпер новую ідэю – фінансавую дапамогу з боку дзяржавы на пакупку аўтамабіля для сем’яў, у якіх як мінімум чацьвёра дзяцей. Варта карыстацца рашэньнямі, якія спрацоўваюць у іншых краінах.
Інстытут польска-вугорскага супрацоўніцтва імя Вацлава Фэльчака быў створаны ў мінулым годзе. Галоўная задача ўстановы: паглыбленьне добрых ўзаемаадносінаў паміж дзьвюма дзяржавамі.
нг