У канцы траўня Варшаву наведала беларуская пісьменьніца, якая піша на расейскай мове, нобэлеўскі ляўрэат Сьвятлана Алексіевіч. У Teatrze Powszechnym адбылася яе сустрэча з чытачамі. Сярод многіх тэм, якія закранула ў сваім выступленьні літаратурны клясык, былі ў тым ліку і тыя, якія зьвязаны з трансфармацыяй посткамуністычнага грамадзтва, з жыцьцём у Беларусі, былым СССР, а таксама, вядома, з уласна літаратурнаю творчасьцю.
Фота: Маргарыта Кабакова/Facebook.com/pg/powszechny
Cьвятлана Алексіевіч: Банальная лаянка ў адрас камунізму, Расеі робіць нас бездапаможнымі, бо мы не ідзём углыб, а паўтараем адно аднаму адно і тое ж, і ў выніку, з намі адбываецца тое, што адбываецца.
Увогуле, усе нашы праблемы, у Беларусі, Расеі, на постсавецкай прасторы ад таго, што мы не глыбока дасьледавалі ўсё, што з намі адбылося. І цяпер мы нават ня ведаем, што сказаць адно аднаму. Нават эліта бясьсільная.
Мы — культура скаргі. У скаргу сыходзіць уся сіла. Замест таго, каб перарабляць жыцьцё, мы будзем скардзіцца. Толькі Бог наўрад ці нас чуе, ці мы яму надакучылі.
Людзі ўступілі ў нейкі кантракт зь дзяржавай. Хочацца мець матэрыяльныя спакусы, бо іх ніколі не было. Калі ты ня ўступіш у кантракт зь дзяржавай, то ты гэтага ня будзеш мець.
Адбылася страта сябе.
Маўчыць інтэлігенцыя. Невялікая колькасьць людзей спрабуе нешта сказаць, але яны як гарадзкія вар’яты — іх ніхто ня чуе.
Наверсе — вельмі маленькая купка людзей. І каб іх шалёныя ідэі праніклі ў масы, для гэтага патрэбны тысячы выканаўцаў. І перш за ўсё гэта журналісты. І чым больш цемры вакол, тым больш гэтых выканаўцаў.
Я хачу сказаць, што ківаньне кудысьці наверх, што мы любім рабіць, гэта спроба зьняць віну зь сябе. Але нейкая частка з нас прымае рашэньні — адна, якая гаворыць, а другая, якая бездапаможна маўчыць.
Я думаю, кожны на сваім месцы павінен дзесьці не саступаць. Усё ж спрабаваць застацца з апошніх сіл на баку дабра.
Я жыву ў Беларусі, бо я з тых людзей, якія хочуць жыць дома. Я пішу літаратуру, якую лаўлю з паветра нашага жыцьця, з размоў гэтага жыцьця, з твараў, з плястыкі людзей.
Што, я буду сядзець у Парыжы, есьці камамбэр, а кнігі пісаць з камп’ютара?
Калі я зьяжджала зь Беларусі ў 2000 годзе, мне здавалася, што ў нас пачынаецца новае жыцьцё. Я прыехала празь дзесяць гадоў, і заўсёды пытала: “А дзе людзі? Чаму тыя ж людзі, а краіна іншая?”
Афіцыйны друк мяне ігнаруе. Я нідзе не магу выступаць, толькі ў апазыцыйнай прэсе. Але вы ведаеце, гэта зусім ня важна. Галоўнае, каб у цябе былі думкі, якія можна напісаць і надрукаваць — калі ня тут, то дзесьці.
Ня трэба так многа ўвагі надаваць вонкавым акалічнасьцям. Самае галоўнае — тое, што адбываецца ў вас у галаве, у душы.
Варажыць сёньня — гэта такі бессэнсоўны занятак. Бо ўсё адбываецца наадварот. Хто з нас думаў, што мы апынёмся там, дзе апынуліся — вы і мы? Пра гэта і ў страшным сьне не падумалася б.
І вакол — якая цемра пачынае панаваць! Паўсюль досыць страшна.
Чаму небясьпечная любая форма нацыяналізму, фашызму? Бо яна чалавека адштурхоўвае ад сябе самога. Я заўважыла, што нацыяналісты і фашысты больш за ўсіх моляцца. Бо гэта такая форма схавацца.
Віктар Корбут
Слухайце гукавы файл