Аляксандар Лукашэнка ляціць у Ватыкан на сустрэчу з Папам Рымскім. Інфармацыю пра гэта пацьвердзіла ў аўторак прэс-служба кіраўніка Беларусі. Напярэдадні кожнага паляпшэньня стасункаў з Эўразьвязам Аляксандар Лукашэнка інтэнсыфікуе адносіны са Сьвятым пасадам. Ці служыць Ватыкан варотамі Менска ў Эўразьвяз? Чаго можна чакаць ад сустрэчы з Папам Рымскім? На гэтыя пытаньні нам адказваюць беларускія і польскі экспэрты.
20 і 21 траўня Аляксандар Лукашэнка сустрэнецца з Папам рымскім Францішкам і прэзыдэнтам Італіі Сэрджыё Матарэла. Візыт у Італію і Ватыканскую дзяржаву стане першае паездкай Аляксандра Лукашэнкі ў Эўразьвяз пасьля поўнага зьняцьця зь беларускага кіраўніцтва эўрапейскіх санкцыяў.
Сустрэчы з папам папярэднічала доўгая дыпляматычная праца. У сакавіку 2015 году Менск па запрашэньні беларускіх уладаў наведаў дзяржаўны сакратар Ватыкану Пьетра Паралін. Паводле афіцыйных паведамленьняў, тады Аляксандар Лукашэнка абмяркоўваў з кіраўніком ватыканскай дыпляматыі ўрэгуляваньне канфлікту ва Ўкраіне. Аднак на думку палітолягаў, Лукашэнка спрабаваў знайсьці шляхі паляпшэньня адносінаў з Эўразьвязам. І гэта яму ўдалося. У лютым Брусэль зьняў зь беларускага кіраўніка візавыя абмежаваньні.
Дарэчы, кожнае значнае паляпшэньне стасункаў з Эўропай суправаджаецца візытам Аляксандра Лукашэнкі ў Ватыкан. Папярэдняя яго сустрэча з Папам адбылася ў красавіку 2009 году – лічаныя дні перад тым, як Беларусь прынялі ва Ўсходняе партнэрства. А ажыўляць стасункі са Сьвятым пасадам Менск пачкаў яшчэ ў 2008 годзе. Менавіта тады, падчас сустрэчы з дзяржаўным Сакратаром Ватыкану Тэрчызыё Бртонэ Аляксандар Лукашэнка ўпершыню запрасіў Папу ў Беларусь.
Ватыкан дапамагае Аляксандру Лукашэнку дагрукацца да кабінэтаў чыноўнікаў Эўразьвязу? Не – кажа палітоляг Андрэй Елісееў. Гэта хутчэй паляпшэньне адносінаў Эўразьвязам дазваляе Лукашэнку езьдзіць у Ватыкан.
А. Елісееў: Гэта не Ватыкан уплывае на Раду Эўразьвязу, а хутчэй агульны фон узаемаадносінаў Беларусі і Эўразьвязу ўплываюць на дзеяньні Ватыкану. Ватыкан не хацеў бачыць Лукашэнку, калі ён быў пад санкцыямі. Цяпер сытуацыя зьмянілася, і адчынілася магчымасьць яго запрасіць.
На думку Андрэя Елісеева, Лукашэнка арганізуе візыт у Ватыкан, каб падняць свой статус на міжнароднай арэне. Ён хоча пацьвердзіць свой імідж міратворца і паказаць, што зьяўляецца лідарамі сусьветнага маштабу, які ўдзельнічае ў вырашэньні важных міжнародных канфліктаў – такіх, як канфлікт ва Ўкраіне.
А. Елісееў: І Каталіцкі касьцёл, а асабліва цяперашні Рымскі Папа пазыцыянуюць сябе як міратворцы. І сустрэцца з Папам важна для Лукашэнкі – як з пункту гледжаньня міжнароднага іміджу, так і іміджу ўнутры Беларусі.
З думкай беларускага аналітыка пагаджаецца экспэрт польскага Цэнтру ўсходніх дасьледаваньняў Войцех Каноньчук. Паездкай у Ватыкан і Італію Лукашэнка паказвае, што цяпер яго прымаюць у колах эўрапейскіх палітыкаў. Аднак гэта не Ватыкан пралябаваў інтарэсы беларускага кіраўніцтва ў Брусэлі.
В. Каноньчук: Візыт у Ватыкан павінны падкрэсьліць адлігу ў стасунках з Эўразьвязам. Аднак было б памылкова сьцьвярджаць, што адна ці дзьве сустрэчы з Папам здымаць усе праблемы ў стасунках з Захадам. Ня трэба пераацэньваць значэньня гэтага візыту. Ён мае хутчэй сымбалічнае значэньне.
На думку палітоляга Юрыя Чавусава, ролю Ватыкана ў паляпшэньні стасункаў Беларусі з Эўразьвязам нельга недаацэньваць. Калі Аляксандар Лукашэнка знаходзіўся пад санкцыямі, Менск выкарыстоўваў Ватыкан і Мальтыйскі ордэн як пасярэдніка ў перамовах. Яны не ўваходзяць у Эўрапейскі зьвяз, таму дыпляматычныя кантакты зь імі не абмежаваныя.
Ю. Чавусаў: Гэта дазваляе выкарыстоўваць Ватыкан для дыпляматычных мэтаў, якія ня могуць быць дасягнутыя іншымі шляхамі. Дарэчы, Мальтыйскі ордэн Менск імкнуўся й імкнецца выкарыстоўваць падобным чынам. Іншая справа, што ўплывовасьць мальтыйскага ордэну значна меншая.
Аляксандар Лукашэнка ўжо тры разы запрашаў Рымскага Папу ў Беларусь. Яшчэ ў 2008 годзе беларускія ўлады заяўлялі, што гатовыя падпісаць з Каталіцкім касьцёлам канкардат – афіцыйную дамову аб супрацоўніцтве, накшталт такой, якая ўжо падпісаная з Праваслаўнай царквой. Канкардат наўрад ці падпішуць, але некаторыя праблемы касьцёла будуць вырашаныя – лічыць Юры Чавусаў.
Ю. Чавусаў: Ня думаю, што справа дойдзе да падпісаньня канкардату, хаця гэтая тэма можа гучаць. Менск можа прапанаваць тое, што патрэбна Каталіцкаму касьцёлу. Гэта вырашэньне пытаньня з запрашэньнем замежных сьвятароў. Таксама ў касьцёле адчуваецца недахоп уласна беларускіх сьвятароў.
Такім чынам, Аляксандар Лукашэнка едзе ў Ватыкан, каб прадэманстраваць, што яго прынялі ў шэраг эўрапейскіх палітыкаў. Таксама ён хоча падзякаваць Апостальскаму пасаду за пасярэдніцтва ў пасьпяховых перамовах з краінамі Эўразьвязу.
Ці візыт Лукашэнкі ў Ватыкан ня выкліча незадаволенасьці «Трэцяга Рыму» – Масквы? «На афіцыйным узроўні нэгатыўнай рэакцыі быць не павінна. Папрокі могуць прагучаць на неафіцыйным, экспэртным, узроўні. Але трэба разумець, што візыт Лукашэнкі ў Ватыкан сам па сабе не сатне прычынай крытыкі Менска. Ён можа паслужыць толькі чарговай нагодай пакрытыкаваць Лукашэнку» – падсумоўвае Юры Чавусаў.
Аляксандар Папко